Jop's Sinterklaas puzzels

Actie-reactie is de basis van communicatie. Een actie zoals geluid maken of iets aanraken lokt een reactie uit bij een ander of op de tablet.

Actie-reactie spelletjes houden in dat je ergens op tikt of geluid maakt en dat er als reactie daarop iets gebeurt. Bij sommige spelletjes komt er een bewegend beeld en geluid als je het scherm aanraakt. Er zijn veel verschillende soorten actie-reactie spelletjes zoals muziekinstrumenten, autootjes die gaan rijden en tekenspelletjes. Er is er altijd wel één te vinden die interessant is voor heel jonge kinderen of voor een kind dat nog beperkt is in de communicatie en in het spelen.

Als een kind actie-reactie spelletjes leuk vindt, kun je deze spelletjes gebruiken om de concentratie te vergroten of het apparaat beter te leren bedienen. Je kunt dan apps gebruiken waarbij het kind gericht moet tikken op een specifieke plek of apps die verschillende acties vragen zoals aanraken, loslaten of swipen. Ook kun je deze spelletjes goed gebruiken om imitatie uit te lokken door een actie voor te doen en af te wachten of het kind deze actie gaat nadoen om ook een reactie te krijgen.

Als het kind logopedie heeft, is het natuurlijk altijd goed om even te overleggen met de behandelend logopedist over welke oefeningen geschikt zijn.

Leren lezen is belangrijk voor de ontwikkeling van het kind. Het is leuk, spannend en stimuleert het leervermogen. Door te lezen leert een kind nieuwe woorden en doet het kennis op over de wereld om zich heen.

Een kind leert lezen in kleine stapjes. Het proces begint met het herkennen van simpele vormen zoals een bijvoorbeeld een rondje of een streep. Wanneer het kind dit onder de knie heeft kan worden begonnen met de letters van het alfabet. Dan is het belangrijk dat het kind de letters leert koppelen aan de bijbehorende klank, dit wordt klank-tekenkoppeling genoemd. In deze fase is het belangrijk dat een kind zoveel mogelijk in aanraking komt met letters en woorden. Maak het kind daarom attent op de geschreven taal in verschillende situaties. Wanneer het kind een aantal woordjes kan lezen kunnen er combinaties gemaakt worden, zodat er korte zinnetjes ontstaan. Het kind kan dan AVI start boekjes gaan lezen. Kinderen kunnen gratis lid worden van de bibliotheek waar ze deze boekjes kunnen lenen.

Daarnaast bestaan er verschillende apps die kunnen worden gebruikt om het lezen spelenderwijs te oefenen.

Luisteren is het gericht aandacht geven aan geluiden en gesproken taal. Voor een goede spraak- en taalontwikkeling is het belangrijk dat een kind goed en kritisch kan luisteren.

Het gericht luisteren kan op de volgende manieren spelenderwijs worden geoefend:

- Maak het kind attent op de geluiden in zijn omgeving: “wat hoor ik?”
- Het leren koppelen van de dieren en de geluiden die zij maken: “wat zegt de koe?”. Hiervoor kunnen apps met dierengeluiden worden gebruikt.
- Het leren koppelen van alledaagse geluiden aan de bijbehorende voorwerpen of handelingen, bijvoorbeeld tandenpoetsen, stofzuigen, de telefoon, het toilet doortrekken etc. Dit leert het kind natuurlijk tijdens alledaagse situaties, maar er zijn ook apps met filmpjes en geluiden van alledaagse voorwerpen en handelingen.
- Het leren koppelen van voertuigen en de geluiden die zij maken, bijvoorbeeld auto, trein, vliegtuig. Hierbij kunnen filmpjes en geluiden van voertuigen worden gebruikt.
- Het leren koppelen van muziekinstrumenten en de geluiden die zij maken, bijvoorbeeld trommel, gitaar, trompet, piano. Hierbij kunnen apps worden gebruikt met filmpjes van muziekinstrumenten of apps waarin het kind zelf verschillende instrumenten kan bespelen.
- Geluidenspelletjes zijn heel geschikt om te oefenen met luisteren. Bijvoorbeeld “wat hoor je?” of “hoor je een koe of een paard?”. Er bestaan ook diverse apps waarbij het kind een plaatje moet aantikken dat bij een geluid hoort.
- Het gericht leren luisteren naar woorden en de betekenis daarvan, bijvoorbeeld waar is de pop? Waar is de auto? Zie ook taalbegrip en woordenschat.

Ondersteunde communicatie is het ondersteunen van gesproken taal met allerlei andere uitingsvormen, zoals lichaamstaal, gebaren, voorwerpen, foto’s, tekeningen, pictogrammen. Foto’s, tekeningen en pictogrammen kunnen op papier aangeboden worden, maar ook in een spraakcomputer of app op de tablet.

Ondersteunde communicatie kan gebruikt worden om een boodschap naar een persoon toe te verduidelijken, bijvoorbeeld door spraak te combineren met gebaren of door een plaatje te laten zien.

Als iemand zich onvoldoende duidelijk kan maken met gesproken taal, kan de persoon ook zelf ondersteunde communicatie gebruiken om zich beter te kunnen uiten, bijvoorbeeld door plaatjes aan te wijzen of een communicatie app op een tablet te gebruiken.

Ondersteunde communicatie kan ook ingezet worden om de planning van een dag of het begrip van tijd te verduidelijken. Hiervoor zijn speciale apps beschikbaar.

Het is belangrijk om communicatievormen in te zetten die aansluiten bij de voorkeuren en mogelijkheden van de persoon waarvoor ondersteunde communicatie wordt ingezet. Een logopedist kan adviseren over de meest geschikte communicatievorm.

Om je te uiten is het belangrijk je stem te gebruiken. Daarnaast kun je in de communicatie je stem ook bewust gebruiken om iemand te roepen, iets te benadrukken, te becommentariëren of bijvoorbeeld te weigeren.

Je kunt het beginnend stemgebruik oefenen door onmiddellijk te reageren op elk stemgeluid dat het kind laat horen. Door meteen en ook belonend te reageren zal het kind dit stemgeluid nog eens laten horen. Zo oefen je het bewuste stemgebruik. Bij voorkeur vinden al de oefeningen voor de stem in een stille ruimte plaats. Er zijn apps die geluiden opnemen en meteen terug laten horen of waarmee je langere tijd stemgebruik kunt opnemen. Kinderen vinden het meestal erg leuk om zichzelf terug te horen en dit bevordert weer een volgend stemgebruik. Sommige apps vervormen het tot rare geluiden wat ook stimulerend werkt.

Daarna kan ook geoefend worden met het variëren van dit stemgeluid. Door het kind verschillende stemgeluiden te laten maken, hiervan zelf ook te laten genieten en te laten merken dat anderen dit geluid ook nabootsen zal het kind meer variatie in zijn stemgeluid gaan aanbrengen. Een gesprek waarin je over en weer elkaars stemgeluid nadoet en soms ook een beetje verandert werkt ook goed om gevarieerd stemgebruik aan te leren. Er zijn apps die leuk reageren als iemand steeds luider stemgeeft of die andere kleuren of vormen laten zien bij een hogere of lagere stem of verschillende ritmes hierin. Daarnaast kun je wachten op bevestigend stemgebruik van het kind voordat je een favoriete app aanzet of andersom een saaie app aanbieden om het weigeren met de stem te oefenen.

Als het kind logopedie heeft, is het natuurlijk altijd goed om even te overleggen met de behandelend logopedist over welke oefeningen geschikt zijn.

Taalbegrip is begrijpen wat er tegen je gezegd wordt. Dit begint met het begrip van losse woorden en ontwikkelt zich tot het begrijpen van zinnen.
De volgende oefeningen kunnen spelenderwijs worden gedaan om het taalbegrip te verbeteren:

- "Waar" vragen. Bijvoorbeeld: "Waar is de auto?", "Waar is de pop?". Deze vragen kunnen ook iets moeilijker worden gemaakt door bijvoorbeeld een kleur of een bijvoeglijk naamwoord toe te voegen: "Waar is de rode auto?", "Waar is de kleine pop?" Of zelfs een combinatie van beide: "Waar is de kleine, rode auto?"
- Eenvoudige opdrachtjes (met twee voorwerpen/afbeeldingen). Bijvoorbeeld: "Zet de pop op de stoel", "De auto moet in de garage" of "Twee auto’s gaan botsen".
- Moeilijke (samengestelde) opdrachten. Bijvoorbeeld: "Zet de rode auto achter de groene bus" of "Zet de pop op de stoel en geef haar een boek" of "De auto moet stoppen voor het rode stoplicht".

Als het kind logopedie heeft, is het natuurlijk altijd goed om even te overleggen met de behandelend logopedist over welke oefeningen geschikt zijn.

Verstaanbaar praten is het duidelijk uitspreken van klanken, woorden en zinnen. De ontwikkeling van spraakklanken gaat geleidelijk en in een bepaalde volgorde. Een kind van 4 jaar moet in staat zijn verstaanbaar te spreken. Als je kind slecht verstaanbaar is, is het belangrijk om contact op te nemen met een logopedist. De logopedist kan bepalen of de spraakontwikkeling normaal verloopt of dat logopedische behandeling nodig is. 

De verstaanbaarheid kan spelenderwijs worden geoefend. Er zijn verschillende apps die hiervoor te gebruiken zijn. Het is hierbij wel belangrijk dat dit wordt gedaan in overleg met de behandelend logopedist.

Algemene tips:

- Spreek zelf duidelijk en rustig.

- Spreek het kind aan op ooghoogte, zodat het kan zien hoe de klanken worden gevormd.

- Als de logopedist aangeeft dat het kind een bepaalde klank moet oefenen, kan je dit doen door bijvoorbeeld samen een spelletje te doen op de tablet waarbij steeds een woord met deze klank voorkomt. Bijvoorbeeld als een kind de klankcombinatie "st-" moet oefenen, samen sterren stempelen in een teken app en hierbij steeds "sssssster" benoemen (met nadruk op de klank die moeilijk is).

Met woordenschat bedoelen we de woorden die een kind kan begrijpen en gebruiken. Dit zijn concrete woorden zoals “beer”, “koekje” of “vogel”, maar ook werkwoorden zoals “drinken”, “slapen” en “rennen”. Wat later in de ontwikkeling leren kinderen ook meer abstracte woorden zoals “groot” en “klein”, kleuren en getallen. Je hebt woorden nodig om je gedachten, ervaringen en ideeën over te kunnen brengen.

Het is leuk om de woordenschat te oefenen rondom thema’s. Zo leert het kind welke woorden met elkaar te maken hebben en kan het de woorden ook meteen gebruiken in de dagelijkse situatie.

De volgende dingen kunnen worden gedaan om de woordenschat spelenderwijs uit te breiden:

- Benoem in alledaagse situaties wat je ziet en hoort. Zo krijgt het kind veel voorbeelden en leert het nieuwe woorden in de situatie waarin deze gebruikt kunnen worden.

- Samen plaatjes benoemen, dit kan in allerlei situaties zoals tijdens het voorlezen maar ook tijdens het spelen met een app. Als je dit doet tijdens een sorteerspelletje, leert het kind tegelijkertijd dat woorden in een bepaalde categorie horen.
- Het kind laten zeggen welk dier het wil horen bij een dierengeluidenspel en dan ook laten benoemen welk geluid het dier maakt.
- Het laten benoemen van plaatjes die jij aanwijst, bijvoorbeeld “auto” of “rode auto”.
- Tijdens een memory spelletje om de beurt de plaatjes benoemen.
- Situatiespellen spelen en vertelplaten bekijken waarbij het kind vertelt wat het ziet en hoort.

Als het kind logopedie heeft, is het natuurlijk altijd goed om even te overleggen met de behandelend logopedist over welke oefeningen geschikt zijn.

Met zinsbouw worden de zinnen die een kind maakt bedoeld. In het begin van de taalontwikkeling gaat het hierbij om het combineren van twee losse woordjes tot een zinnetje, bijvoorbeeld "mama eten". Later worden de zinnen langer en ingewikkelder en leert het kind ook om bijvoorbeeld de juiste werkwoordvervoegingen te gebruiken om zo correcte zinnen te maken.

Om de zinsbouw te oefenen is het belangrijk om aan te sluiten bij wat het kind laat horen. Luister of het kind in losse woorden spreekt of al twee- of meerwoordzinnetjes maakt. Sluit hierbij aan, herhaal wat het kind zegt en voeg een beetje taal toe. Het kind zegt bijvoorbeeld "auto", reageer hierop met "ja, de auto gaat rijden". Wanneer een kind vragen kan beantwoorden, kan de zinsbouw geoefend door vragen te stellen, bijvoorbeeld "wat doet de koe?", het kind kan dan een zinnetje maken zoals "de koe gaat liggen". Je kunt hierbij ook aanvulzinnen gebruiken, "Wat doet de koe? De koe gaat ...".

De zinsbouw kan ook worden gestimuleerd door specifieke zinsconstructies te oefenen bij een spelletje, zo kan je het kind bijvoorbeeld leren vragen om zijn favoriete app met "ik wil ..." of "mag ik ..." in plaats van alleen de naam van de app te noemen. Ook is het leuk om het kind in zinnetjes te laten vertellen wat het hoort of ziet, "ik zie ...".

Als het kind logopedie heeft, is het natuurlijk altijd goed om even te overleggen met de behandelend logopedist over welke oefeningen geschikt zijn.